Omgekeerde cultuurschok

De term re-entry komt op deze site regelmatig voorbij, maar wat betekent het?

Het is een term die uit de Engelse taal is ontleend en letterlijk vertaalt betekent het ‘opnieuw binnenkomen’. In de psychologie kent men verschillende fases in het proces. In het plaatje hiernaast staan ze in het Engels, om het wat leesbaarder te maken staan ze hieronder in het Nederlands uitgelegd.

De eerste blijdschap (initial excitement)

Je bent in Nederland! Hoera! Je kunt al die Nederlandse dingen weer eten die je zo gemist had. Of gewoon op je fiets stappen. Je geniet van de frisse lucht en natuurlijk van je familie en vrienden in de buurt. Het is een soort continue feestje, je gaat overal heen, ziet veel mensen en je zit vol energie!

Veroordelende fase (judgmental stage)

Niets gaat goed, je voelt je gefrustreerd over hoe dingen gaan en ergert je aan kleine dingen. Bijvoorbeeld hoe je buren hun verjaardag vieren, hoe snel de cassieres je boodschappen scannen en hoe weinig mensen je maar leert kennen. Je zoekt ook de frustraties op en het  is niet makkelijk om het goede te zien.

Realisatie fase (realisation stage)

Je realiseert je dat niets veranderd is in Nederland, maar dat je zelf veranderd bent teruggekomen. Je voelt een soort gelatenheid, maar dan negatief. ‘Niets veranderd ooit’  verzucht je dan ook regelmatig.

Omgekeerde cultuurschok (reverse culture shock)

Je bent gefrustreerd over alles en iedereen om je heen. Het liefst zou je terug gaan naar het land waar je eerst woonde. Alles lijkt daar dan beter dan Nederland. Je voelt je vaak lusteloos, gefrusteerd, moe, verdrietig, sjaggarijnig en hebt een kort lontje. Als mensen aan je vragen of je blij bent om terug te zijn kun je geen antwoord geven, want dat ben je niet, maar je wilt ze dat ook niet echt uitleggen.

Gebalanceerde her-aanpassing (balanced re-adaptation)

Je leert om een balans te vinden en je ervaringen in het buitenland te integreren in je dagelijkse leven in Nederland. Je leert om met re-entry om te gaan, bijvoorbeeld door het opschrijven van je ervaringen, actief je waarden en normen in de Nederlandse context in te zetten en om alles een plekje te geven in je leven.

Zoals de lijn al laat zien is dat niet een heel rechtlijnig proces en zal je buitenlandervaring een onderdeel van je eigen identiteit worden.

Een rechte lijn?

Nu staat er zo’n mooi grafiek plaatje bij dit verhaal, maar mijn ervaring is ook dat het proces juist heel erg als een soort kluwen door elkaar heen kan gaan. Je kunt opeens weer in die cultuurschok terecht komen als je iets overkomt of opeens heel erg heimwee krijgen naar het land waar je woonde of de mensen die je daar kende.

Daarnaast is het ook lastig te zeggen hoe lang het proces duurt. Dit verschilt per persoon en situatie natuurlijk. Het hangt af van leeftijd, hoe lang je bent weggeweest, hoe je vrienden en familie je ondersteunen, hoe makkelijk praktische zaken geregeld zijn en/of er nog andere zaken meespelen als financiële problemen of relatieproblemen.

Een uitgebreide wetenschappelijke blik is te lezen in het artikel (in het Engels): B. Szkudlarek, Reentry—A review of the literature, International Journal of Intercultural Relations (2009)