Jaap Hoekzema woont tijdelijk in Kigali, de hoofdstad van Rwanda en doet daar wat hij het liefste doet, foto’s maken. Elke foto heeft een eigen verhaal en maakt emoties los, want Jaap focust op de echtheid van het leven. Het leven in Rwanda. Het leven van mensen.
Ik sta op een brug te kijken naar de bedrijvigheid van de vrouwen die hun was doen in de rivier. Het lijkt zo’n gewone scène hier in Rwanda, vrouwen die wassen. Samen met het geroep van kinderen die aan het spelen zijn of oud metaal zoeken om te verkopen. Tussendoor hoor je de bussen toeteren en de kleine taxi-‘motos’ crossen over de weg achter mij. Op één van de drukste punten van Kigali: de markt en het busstation Nyabugogo. Een gewone dag.
Maar niets is minder waar, want wat daar ligt te drogen op die keien zijn geen kleren, maar schoenen.
Een woest kolkende massa
Die schoenen die staan daar niet zomaar. De oplettende kijker ziet dat er geen paren tussen zitten, alleen enkele schoenen. Ze zijn uit de rivier gevist en schoongemaakt. Ze waren namelijk meegesleurd door de rivier, die drie dagen geleden nog een woest kolkende bruine massa was. Een uit z’n voegen gebarsten, alles vernietigende, smerige stroom. Die stroom sleurde huizen, huisvoorraad en zelfs een bus mee. Die klapte tegen de brug aan waar ik nu op sta waardoor de rivier werd verlegd en er nog meer water, modder en huisraad op verkeerde plekken kwam.
Het begon allemaal een paar dagen daarvoor toen het ging regenen. In een land als Rwanda geen ongebruikelijk fenomeen, want het regent er vaker van die tropische buien waarbij je jezelf niet meer kunt horen denken. Maar nu bleef het regenen en regenen en regenen… En in de heuvelachtige stad Kigali zorgde het ervoor dat het water bij elkaar kwam vanaf hoger gelegen gedeeltes, wat in korte tijd veel water werd.
Het jongetje midden in het water
We waren aan het winkelen op een overdekte markt toen het begon te regenen.
Na een poosje kwamen we een bekende tegen die ons toeriep dat we bij Nyabugogo moesten gaan kijken. Beneden bij het busstation aangekomen zagen we niet het verwachte water op de weg. Wel even verderop een grote groep mensen op een vreemde plek.
Daar aangekomen zagen we een jongetje van zes midden in een kolkende stroom bruin water staan. In paniek, want hij kon geen kant meer op. Er werd gehannest met een touw waaraan een stok zat… Hij kon er niet bij en moest oppassen niet gewond te raken door die stok of uit balans te raken en meegesleurd te worden door de stroom.
Langs de kant stonden inmiddels zo’n 100 man te kijken naar hoe hij daar stond. Z’n armen dicht tegen z’n lijf gedrukt, onder de modder en de doodsangst op z’n gezicht te lezen. Hij kon geen kant op en als hij schoenen had gehad was de moed daar zeker in gezonken.
Gelukkig kwam daar een ladder tevoorschijn. De ladder werd tegen de brug gezet, midden in de stroming, op van die gladde rivierstenen. Een man klom naar beneden en slingerde het jongetje op z’n rug, waarna ze samen weer omhoog klommen. Een redding met een groot publiek erbij, gelukkig liep het goed af. Ik voelde dat we onderdeel waren van iets moois in een wereld waarin de natuur keihard kan zijn. Hij had net zo goed verdronken kunnen zijn en wie had dan om hem gehuild?
Schoenen vol moed
Een paar dagen later kwam ik de jongen weer tegen. Hij stond op de brug te kijken naar de rivier die inmiddels weer rustig was en poseerde trots voor de foto. Hij was bang geweest, doodsbang, maar hij was er nog. En hij ging gewoon door met zoeken in de rivierbedding naar van alles en nog wat.
En terwijl ik daar foto’s van hem neem zie ik de mannen en vrouwen in de rivierbedding. Schoenen aan het poetsen, omdat ze zich niet laten kisten door natuurgeweld, omdat ze doorgaan. Dat vergt moed. Ze weten hoe gevaarlijk de rivier kan zijn, hoe huishoudens en levens verwoest worden. Ze weten van het jongetje dat gered moest worden. En toch staan ze er. Ze vechten en blijven vechten voor hun eigen leven. Hun werk vergt moed en de schoenen vol moed vertellen het verhaal.
