Je kind* woonde buiten Nederland, maar is nu weer terug in Nederland.
“Eindelijk thuis!” denk je dan en wat is het gezellig. Eindelijk weer samen koffie drinken en elkaar spreken in het echt, in plaats van skype en face-time. Het is zo fijn dat ze weer thuis is.
Maar dan blijkt ze veranderd en lijkt het niet zo makkelijk te zijn om in Nederland te aarden. Je denkt vertwijfeld: ‘Maar nu ben je weer thuis. Dit is het land dat je kent. Wat is er met je gebeurd? Waarom is dit zo moeilijk?’
Je kind ontwijkt het geven van een antwoord, of legt uit dat het soms lastiger is om terug te komen dan weg te gaan. Het antwoord is niet leuk om te geven en kan soms pijn doen.
Daarom 4x een uitleg over hoe het is om terug te zijn in Nederland.
1. Nu ben je weer thuis.
Helaas. Ze is niet thuis gekomen. Nederland is niet meer haar thuis. Ze heeft haar thuis achtergelaten waar ze vandaan kwam. Daar woonde ze, daar leefde ze, dus daar was haar thuis. Nu zal ze opnieuw moeten beginnen om een thuis te creëren in het land waar ze nu is, Nederland. Sommige mensen zeggen dat ze terugkomen, maar als je in het buitenland hebt gewoond voelt het niet als ‘terug’, maar meestal als ‘verder’ en een ‘nieuwe stap’.
Als ze kinderen heeft die buiten Nederland opgegroeid zijn (of een deel ervan), weet dan dat zij Nederland kennen uit de verhalen en de vakanties, maar niet het ‘echte’ leven vaak. Het was altijd tijdelijk en (dus) leuk. Als het langer duurt of als het voor altijd is, moeten kinderen ook een thuis gaan creëren in een land dat ze niet kennen. Bovendien hebben ze als Third Culture Kids ook onderdelen uit de andere cultuur zich eigen gemaakt.
2. Dit is het land dat je kent!
Het klopt, je kind kent Nederland. En het klopt ook niet, want zowel Nederland als je kind zijn veranderd (zie ook punt drie).
Ik was in een andere levensfase uit Nederland vertrokken dan toen ik terugkwam. Ik was een kersverse moeder toen ik vertrok en kwam terug met schoolgaande kinderen. Ik was daarom niet gewend aan de Nederlandse schooltijden, zelf lunch maken of koken en een huis schoonmaken waar kinderen in leven.
Het is ook weer wennen aan hoe dingen zijn. Zo vind ik het fijn om in Nederland te winkelen. Ik weet precies wat ik waar moet kopen en hoe duur het is. Dat was altijd maar de vraag in Thailand en daardoor kocht ik soms echt troep of kon ik spullen niet vinden. Omdat ik in Nederland alles kan kopen, is het tegelijk ook lastiger om te winkelen. De keuze is hier zo groot, dat ik soms voor het schap sta met toetjes en totaal het overzicht kwijtraak van de keuzes. Dat zijn echt dingen waar je weer aan moet wennen. Dit is nog maar een klein, praktisch voorbeeld, maar de verhalen laten zien dat mensen weer moeten wennen aan werkdruk, familierelaties en de directheid van Nederlanders.
Nederland kennen als cultureel land is nog wat anders dan de rafelige randjes van de bureaucratie van Nederland ontdekken. Als je in het buitenland hebt gewoond val je bij veel instanties tussen wal en schip. Zo las ik laatst van iemand die geen geld kreeg voor haar meervoudig gehandicapte zoon, omdat dit niet was erkend door een Nederlandse organisatie. Welke organisatie dit moest erkennen was niet bekend. Zo liepen zij financiële ondersteuning mis én zorgde het voor veel stress en moeilijkheden. Heel vaak moet je bij terugkomst dingen regelen waar geen protocollen voor zijn en dat kan veel tijd, geld en stress kosten.
3. Wat is er met je gebeurd?
‘Het lijkt wel of ze heel anders is geworden in die tijd buiten Nederland.’ Dat klopt. Reizen zorgt ervoor dat je een breder perspectief op dingen krijgt. Dat je gaat relativeren wat je aangeleerd is en de waarde inziet van andere culturen. Dat je je beseft dat er anderen zijn die dingen anders doen en dat is ook ok.
Daarnaast is het nog wat anders om te weten wat cultureel verantwoord is en je eraan willen aanpassen. In de ervaringsverhalen op deze site kun je hier meer over lezen.
Peter verwoordt het zo: ‘Ik ben wat linkser geworden denk ik, meer mens-gerichter. Dat komt door mijn tijd in Senegal. De eerste keer dat ik daar heenging dacht ik nog wel…. We gaan in Senegal even wat fixen, 1+1=2, toch? Als ik dan dit en dat doe, dan volgt er dit… Daar leerde ik dat het zo niet werkt. Soms is 1+1 gewoon 3. In hun cultuur zitten ook hele mooie dingen, we kunnen echt wat van ze leren. Zo zoeken we veel meer de verbinding en zijn we minder uitgesproken in discussies. Dat is nog wel een dingetje voor mijn familie. Zij denken behoorlijk zwart-wit en willen graag weten waar we staan. Maar zo duidelijk is dat niet meer voor ons.”
4. Waarom is dit zo moeilijk?
Het korte antwoord is dat het tijd kost. Gebruiken aan of afleren, een land weer leren kennen of je eigen gewoontes aanpassen… dat soort zaken kosten tijd. Komt er nog bij dat ze vaak ook weer op zoek moet naar een huis, een baan, een sociaal leven én opeens al die familieverjaardagen bij langs moest die ze jarenlang kon vermijden.
Tineke vergelijkt het met verhuizen naar het buitenland: ‘Op het moment dat je in een ander land gaat wonen stort je je met je ziel en zaligheid in die cultuur. Je leert de taal, de grapjes, je weet hoe je moet reageren. Kortom, je maakt je het leven daar eigen. Daar neem je de tijd voor, dat duurde ook wel een paar jaar. Als je terugkomt hoef je dan niet de taal te leren, maar wel weer hoe alles werkt.’
Het verhaal van Peter is misschien anders, maar hij voelt het net zo: ‘Mensen verwachtten van ons dat we wel weer binnen twee maanden in het gareel zouden lopen in Nederland. Dat is hoe lang ze je de tijd geven om te landen. Dat was te kort. We hadden geen werk, geen eigen huis en een derde baby op komst. We lieten ons werk achter en waren teleurgesteld. Dat kost tijd om te verwerken.’
* of broer, zus, vriend, vriendin, collega, of andere relatie.